Αλαίν Ντε Μποττόν-Η Τέχνη του Ταξιδιού

Αν περιμένετε ένα βιβλίο για εξωτικές και μαγευτικές χώρες, για περιπέτειες και έρωτες, ότι λίγο πολύ δηλαδή περιλαμβάνει ένα βιβλίο που το κύριο θέμα του είναι τα ταξίδια, τότε μάλλον θα σας απογοητεύσει ο Αλαίν Ντε Μποττόν με την Τέχνη του Ταξιδιού. Ο Ελβετός συγγραφέας πραγματεύεται στο έργο του μία γκάμα θεμάτων που θα μπορούσαν να μας απασχολήσουν γύρω από το ταξίδι είτε είναι στην άκρη του κόσμου είτε μέχρι το διπλανό τετράγωνο. Μερικά από τα θέματα που αναπτύσσει σε αυτόνομες ενότητες είναι σχετικά με την προσμονή του ταξιδιού, με τους ταξιδιωτικούς χώρους, το εξωτικό, την εξοχή και την πόλη καθώς και άλλα παρόμοιου τύπου. Αν ο Αλαίν Ντε Μποττόν έμενε σε αυτό, στην συγγραφή δηλαδή προσωπικών εμπειριών και γνωμών δεν νομίζω ότι θα προκαλούσε το ενδιαφέρον του αναγνώστη και δε θα έδινε το κάτι παραπάνω σε σύγκριση με άλλα βιβλία. Αλλά ο συγγραφέας με ένα εύρημα δίνει μια διαφορετική πνοή στο έργο. Χρησιμοποιεί μία ομάδα γνωστών συγγραφέων και καλλιτεχνών που ο καθένας τους μας παρουσιάζει ένα θέμα μαζί με τον Μποττόν. Έτσι ο Γκυστάβ Φλομπέρ μας μιλάει για το εξωτικό, μέσω των ταξιδιών του στην Αίγυπτο, ο Μποντλαίρ και ο Χόπερ αναλύουν σχετικά με τους ταξιδιωτικούς χώρους και τα ταξιδιωτικά μέσα, ενώ ο Βίνσεντ Βαν Γκόγκ για το πώς το έργο ενός καλλιτέχνη μπορεί να μας αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε ένα τόπο. Οι δύο πιο δυνατές ενότητες κατά τη γνώμη μου είναι οι δύο τελευταίες, στη μία με τη βοήθεια του Τζόν Ράσκιν και της «λεκτικής του ζωγραφικής» παρουσιάζεται το πώς γίνεται η πρόσκτηση της ομορφιάς του ταξιδιού ώστε να βλέπουμε και να παρατηρούμε αντί απλώς να κοιτάζουμε για να καταλήξουμε να πούμε «Πήγα, το είδα, με άγγιξε». Στην τελευταία ενότητα με την συμβολή του Ξαβιέρ Ντε Μέστρ ο συγγραφέας μας δείχνει ότι ο ταξιδιώτης δεν είναι ένας βιαστικός επισκέπτης που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να καλύψει όσο το δυνατών περισσότερα χιλιόμετρα, ένα ταξίδι μπορεί να γίνει και μέσα σε ένα δωμάτιο φτάνει να αλλάξουμε την καθημερινότητα από πληκτική σε θαυμαστή και ανεξερεύνητη. Συμπερασματικά πρόκειται για ένα βιβλίο που επαναπροσδιορίζει την έννοια ταξίδι σε μια εποχή που το life-style βρίθει από ταξιδιωτικά βιβλία, περιοδικά και τηλεοπτικές εκπομπές. Σε όλους αυτούς ο Αλαίν Ντε Μποττόν έρχεται να απαντήσει με μία μικρή δόση αλήθειας αλλά και ειρωνείας «Κι είναι αλήθεια ότι, καμιά φορά, γνωρίζουμε ανθρώπους που έχουν διασχίσει ολόκληρη έρημο, έχουν βαδίσει πάνω σε παγετώνα ή έχουν ανοίξει μόνοι τους δρόμο σε κάποια ζούγκλα-χωρίς ωστόσο, να διακρίνεται στην ψυχή τους μια ένδειξη των πραγμάτων που έχουν αντικρίσει».

Giorgio de Chirico

Ίσως γιατί δεν υπήρξε σωστή διαφήμιση ίσως γιατί εγώ δεν το πήρα είδηση, μόλις χθες ανακάλυψα ότι αυτό τον καιρό πραγματοποιείται στον πολυχώρο Αθηναΐς μία έκθεση από αυτές που σπάνια συμβαίνουν στην Ελλάδα. Αφορά τον Τζόρτζιο Ντε Κίρικο και παρουσιάζονται τριάντα πέντε έργα ζωγραφικής και γλυπτικής του μεγάλου Ιταλού καλλιτέχνη. Ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο υπήρξε ο κύριος εκφραστής της Μεταφυσικής Ζωγραφικής και άσκησε επιρροή σε άλλα καλλιτεχνικά ρεύματα όπως ο υπερρεαλισμός. Κατά κάποιο τρόπο αποτελεί συμπατριώτη μας όχι μόνο επειδή γεννήθηκε στον Βόλο και μέχρι τα δεκαεπτά του ζούσε στην Ελλάδα, αλλά επειδή το έργο του εμπεριέχει την Ελλάδα. Χρησιμοποιεί τη μυθολογία προκειμένου να μεταφέρει το μύθο στη σύγχρονη εποχή μέσα όμως από τη σκοπιά του μεταφυσικού. Το έργο του διέπεται από τις αινιγματικές συνθέσεις και την αμφισημία των αντικειμένων ενώ χαρακτηριστικές είναι οι μορφές που χρησιμοποιεί, ανδρείκελα χωρίς πρόσωπο καθώς και η πληθώρα των γεωμετρικών σχημάτων. Αυτό όμως που αφήνουν στον θεατή οι πίνακες του ντε Κίρικο είναι ένα αίσθημα μοναξιάς ίσως να οφείλεται στις άδειες πλατείες ίσως στις απρόσωπες μορφές ίσως και στον ίδιο τον καλλιτέχνη.

Περί Ψευδωνύμων

Γιατί οι άνθρωποι που γράφουν συνηθίζουν να χρησιμοποιούν ψευδώνυμα, τι τους οδηγεί στο να εγκαταλείψουν το όνομα τους; Δεν θέλουν να εκτεθούν, θέλουν να προστατευτούν πίσω από το προσωπείο ενός άλλου ή μήπως θέλουν να δημιουργήσουν ένα alter ego, να «γεννήσουν» έναν άνθρωπο με προσωπικότητα, ενδιαφέροντα πολλές φορές αντικρουόμενα με τα δικά τους; Δύο είναι οι περιπτώσεις που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα και με εντυπωσίασαν, οι οποίες συγκαταλέγονται στον χώρο της λογοτεχνίας. Η πρώτη αφορά το Φερνάντο Πεσσόα ο οποίος έπλασε δεκάδες άλλους συγγραφείς με ξεχωριστή προσωπικότητα ο κάθε ένας και ξεχωριστή διαδρομή στην πορτογαλική λογοτεχνία. Η δεύτερη αφορά τον(τους) Luther Blisset (με γνωστότερο βιβλίο τον Εκκλησιαστή), η συγκεκριμένη ομάδα αυτοπαρουσιάζεται ως τρομοκράτες του πολιτισμού και επί μία δεκαπενταετία καταφέρνουν να ξεγελάσουν τόσο τα ΜΜΕ όσο και εκδοτικούς οίκους. Εκ διαμέτρου αντίθετες όσον αφορά τα κίνητρα με κοινό όμως παρανομαστή τη χρήση ψευδωνύμου. Και ερχόμαστε στο σήμερα με τη δημιουργία ενός παράλληλου, στον πραγματικό, διαδικτυακού κόσμου που το μόνο που χρειάζεσαι είναι ένα nickname για να πολιτογραφηθείς. Μήπως τελικά αυτός είναι ο ρόλος των bloggers, να δημιουργούν ψηφιακές προσωπικότητες που θα αφήσουν το αποτύπωμα τους στο διαδίκτυο;